“Bir keresinde kendisine Heidegger’den bahsettiğimde –hangi bağlamdaydı unuttum– Wittgenstein, bir adamın karanlık olabileceğini ve hâlâ söyleyecek önemli bir şeyi olabileceğini belirtmişti; ama şunu ekledi: ‘Fakat Heidegger’e güvenmiyorum.’” (Ludwig Wittgenstein)1
“Wittgenstein şöyle diyor: Düşünmenin içinde bulunduğu güçlük, bir odadan dışarı çıkmak isteyen adama benzer. İlkin pencereden çıkmaya kalkışır, ama pencere onun için çok yüksektir. Sonra bacadan çıkmayı dener, o da onun için çok dardır. Şayet basitçe arkasını dönse kapının başından beri açık olduğunu görecekti.” (Martin Heidegger)2
Modern temsil teorisinin hakimiyetine işaret eden dünya resmi (weltbild) fikrine, dünya resimlerinin kısıtlayıcı temsillerine (vorstellung) ve çerçevelerine (gestell) poiesis ile ilişkili düşünme ve dil kullanımı örnekleriyle karşı çıkılması gerektiğini iddia eden Martin Heidegger’in, Tractatus Logico–Philosophicus’ta olgularla belirlenen dünyanın dilsel bir resmini ünlü resim teorisi (bildtheorie) ile sağladığını düşünen Ludwig Wittgenstein hakkında kayda geçmiş –bilinen– üç değinisinden biri, yaşlı filozofun en son seminerlerinden birinde, Fransa’da verdiği Le Thor Seminerleri’nde yer alır.3 Düşüncesinin tüm güzergahını gözden geçirip eserlerine yeni perspektifler açtığı Le Thor Seminerleri’nin 2 Eylül 1969 tarihli son oturumunun başında Heidegger, Parmenides, Herakleitos, Platon, Aristoteles, Kant, Hegel, Husserl ve Marx gibi figürlerin yanı sıra “karşı cephe”nin (analitik felsefenin) büyük ismi Wittgenstein’a da –oldukça negatif tonlu– bir göndermede bulunur. Bu, Tractatus’un, “gerçekten dehşet verici bir cümle” (Eigentlich ein gespenstischer Satz) dediği, ilk önermesi üzerinden erken Wittgenstein’ın sunduğu dünya resmine şiddetli bir karşı çıkıştır:
O hâlde şu soruyu soruyoruz: “Varlık sorusu” ne anlama geliyor? Çünkü bir soru olarak varlık sorusu zaten çok sayıda yanlış anlama imkânı sunuyor –Varlık ve Zaman kitabının anlaşılmasındaki süregelen başarısızlıkla da onaylanan bir şey.
“Varlık sorusu” ne anlama geliyor? “Varlık” denir ve başlangıçtan itibaren bu kelime metafiziksel olarak, yani metafizikten anlaşılır. Bununla beraber metafizikte ve onun geleneğinde “varlık” şu anlama gelir: Bir varolanı, varolan olduğu ölçüde belirleyen şey. Neticede, metafiziksel olarak varlık sorusu şu anlama gelir: Varolan olarak varolana ilişkin soru ya da başka bir deyişle, varlığın temeline ilişkin soru.