Utanç Kapitalizmi
Kapitalizmin yeniden üretiminde tüketimin artan önemi; kişisel alan, öznellik ve kimlik gibi meselelerin tartışmaya dâhil olduğu önemli bir değişim alanını işaret eder. Egemen ideolojinin ve manipülasyonların bireylerin özerkliğine ne derece etki ettiği ve kapitalizmin bunlar etrafında aşılamaz bir döngüsel süreç oluşturup oluşturmadığı meselesi temel sorudur. Bu sorun üzerine yapılan tartışmalara kültürün dikkate alındığı bir bağlamda […]
Kapitalizm ve Şizofreni Faşist Olmayan Bir Arzu Felsefesi, Etiği ve Politikasının İmkânı Olarak Anti–Oedipus
Deleuze ve Guattari’nin, Anti–Oedipus: Kapitalizm ve Şizofreni adlı çalışmalarının, gerek geleneksel, teorik ve pratik felsefelerden bir kopuşa veya özgürleşmeye işaret etmesi gerekse çağdaş dünyanın kapitalist yaşam pratiklerinin radikal bir eleştirisini sunması bakımından son derece devrimci bir arzu felsefesi, etiği veya politikası olarak okunması mümkündür. Zira Foucault’nun, söz konusu çalışmanın İngilizce baskısına yazmış olduğu önsözde de […]
Liberalizm ve Saklı Çocuğu Kapitalizm
Fernand Braudel çizgisindeki modern dünya sistemi teorisyeni Giovanni Arrighi, 2000’lerin başlarındaki bir yazısında, Werner Sombart’a atıfla iktisat biliminin tek konusunun kapitalizm olması gerektiğini ancak fiiliyatta öyle olmadığını söyler. İlaveten 20. yüzyılın başlarında kapitalizm kavramının daha fazla kullanıldığını fakat 2000’lerde Batı düşüncesi üzerine fikir yürüten sosyal bilimciler tarafından kapitalizmin ne soruşturulduğunu ne de kavramın sosyal bilimlerde […]
Teknik Dünyanın Yazgısı Kapitalizm
Çete çökertildikten sonra ortalıkta Şiirden faiz düşülsün diyen biri kalmayacak O zaman kimin haddiymiş görelim Kimlerin tavsiyesine uyup ontolojik bir tahlile Kapital kelimesini sokmamak —İsmet Özel, John Maynard Keynes’ten Nefretimin Yirmi Sebebi İçine doğduğumuz dünyanın ve zamanın doğasını düşünmeye yeltendiğimizde politik, tarihsel ve iktisadî yüküyle bizi karşılayan kavram, kapitalizmdir. Yaygın kullanıma dâhil olması […]
Kapitalizmin Sorunlarını Aşan Bir Şirket Tasarımı İmkânsız mı?
Kapitalizmin nefs–i emmârenin tüm gücünü arkasına aldığı ve kendisini vazgeçilmez olarak dayattığı bir çağda yaşıyoruz. Hemen herkes kapitalizmin nimetlerinden vazgeçmeden zararlarını bertaraf etmeni yolunu arıyor. Bu yollar, sosyalizm gibi yeni bir üretim biçimine geçmekten mevcut üretim biçimini toplumsal kaygılarla uyumlulaştırmaya uzanan geniş bir tayf içerisinde aranıyor. Henüz geçerli, mâkûl ve uygulanabilir bir yolun bulunabildiğini söylemek […]
Bir Asabiyet Olarak Kapitalizm
Günümüzde bir çatı–kavram olarak kapitalizm, hem mefhûm hem de mısdâk olarak herkesin ve her kesimin üzerinde ittifak edebileceği ortak bir anlama sahip değildir. Ancak daha çok iktisadî odaklı bir içeriği muhtevî olduğu söylenebilir. Bu çerçevede, bileşenleri cihetinden, üretim araçlarının özel mülkiyeti, üretim tekniklerinin devamlı geliştirilmesi, araçlar ile tekniklerin birikimli kâr amaçlı işletilmesi, mamullerin geri–dönüşlü sürekli […]
Kapitalist Dünya Görüşü ve İslam
Dünya tarihinin belirli dönemlerinde hâkim olup bir olgu ve süreç haline gelmiş tüm medenî hareketler, insanların arzu ve umutlarını yönetme maharetine sahiptir. Bu mahareti yitirme süreciyle eş zamanlı olarak da dünya üzerindeki etkinliklerini yitirmeye başlarlar. Etkinlik boyutları farklı olsa da bu durum, İslam ve öncesindeki medeniyetler için geçerli olduğu gibi modern Batı medeniyeti için de […]
İslam, Kapitalizm ve Müslümanlar
1. İlkeleri olmayan, omurgasız, ama amaca bağlı rasyonel bir praxis/bilfiil bir varoluş şekli olarak kapitalizmin, ilkeleri olan ve kendisini “usûl”ü ve “erkan”ı üzerinden tanımlayan İslam ile herhangi ortak bir noktası olabilir mi? Bu soru, bir taraftan ilkesi/usûlü olmak ve usûle bağlı olmayı, olmazsa olmaz olarak kabul eden bir yönelişle, her türlü ilkeyi ve dolayısıyla bağlayıcılığı, […]
Görünüş ve Gerçeklik Arasında Kapitalizm
Kapitalizm, son birkaç yüzyıldır üzerinde en çok kalem oynatılmış meselelerden biri. On yedinci yüzyılda Batı Avrupa’dan başlayarak dünyaya yayılan kapitalizm, bugüne gelindiğinde artık ekonomik bir sistem olmanın ötesinde hayatın tüm alanlarına nüfuz etmiş bir zihniyet olarak karşımıza çıkıyor. Ortaya çıktığı andan itibaren sürekli gelişerek değişmesine ve bugün yepyeni formlar kazanmasına rağmen, tüm dönüşümlerine eşlik eden […]
Açık Oturum: Kapitalizm
Üçer: Bismillahirrahmanirrahim. Dergimizin bu sayısını kapitalizme ayırıyoruz. Sınır tanımayan bir kâr hırsı olarak kapitalizm, iktisadî bir sistem olmanın ötesinde ahlâktan siyasete, toplumsal ilişkilerden bireysel psikolojiye kadar sirayet eden bu–dünyacı bir toplumsal mantık. Bugün küre ölçeğinde yaşanan çok az dönüşüm, bu toplumsal mantıktan ve onun işleyiş biçimlerinden bağımsız bir şekilde anlaşılabilir. İster soyut olarak insan, toplum, […]