Fenomenolojik Bilgi
Bilgi, felsefenin çok erken dönemlerinde gündemine girmiştir. Ama her zaman varlığın korelasyonu olarak düşünülmüştür. Felsefe bir onto–teoloji olarak, varlığın ilk ilkelerine yönelik bir soruşturma biçiminde doğmuş, sonraları bu felsefe, ilk felsefe olarak adlandırılmıştır. Anaximandros’ta başlayan ama Ksenophanes, Herakleitos, Parmenides gibi büyük filozoflarda açık seçik hale gelen ilk felsefe, duyulur olmaktan ziyade düşünülür olanın bilgisi, böyle […]
Mümkün Âlemlerin Sultanı ve İskenderiye Deniz Feneri’ne Konan Karganın Haberi
Bir karganın şu anda dünyanın yedi harikasından biri olan –mevcut olduğu varsayılırsa– İskenderiye Deniz Feneri’ne konup konmadığını nasıl bilebiliriz? Aklın bu konuda söyleyebileceği bir şey yoktur. Çünkü bir karganın fener üzerine şu anda konduğunu da konmadığını da varsaymakta bir çelişki yoktur. Akıl ise çelişkinin bir tarafını kesinleştirmekte mâhirdir. İskenderiye’de olmadığımıza göre duyularımızın da bu konuda […]
Nesnevî Bilgi
Kavramlar zihnin parmak uçlarıdır. İnsan, bir şeyi kavram aracılığıyla tuttuğunda bilir ya da bildiğini zanneder. Zihin, kavram ile bazen kendi içini keşfederken kimi zaman da kendi dışına (harice, dünyaya) dokunur. Filozoflar zihindeki kavramlara, zihnin bir şeye yönelmesi anlamında ‘nefsin teveccühü’ veya yönelimsellik derler. Diğer bir ifadeyle zihnimizdeki bilgiler, zihnin işaret parmakları; bu bilgilerin yakaladığı içerikler […]
Gerekçelendirilmiş Doğru İnanç Bilgi midir?
Son yıllarda bir kişinin bir önermeyi bilmesinin gerekli ve yeterli koşullarını ifade etmek için çeşitli denemelerde bulunuldu. Bu denemeler, genellikle aşağıdaki biçime benzer şekilde ifade edilebilecek türde oldular: (a)S, P’yi biliyor ancak ve ancak (I)P doğrudur (II)S, P’ye inanıyor, ve (III)S’nin P’ ye inanması için gerekçesi vardır. Örneğin, Chisholm aşağıdakilerin bilginin gerekli ve yeterli koşullarını […]
Bâtınilik ve Akademi Batı Kültürünün Reddedilmiş Bilgisi Kitabı Üzerine
1 Aydınlanma düşüncesinin tarihi, modern Batı düşüncesi açısından aynı zamanda ilerlemenin, çağdaşlaşmanın, sekülerleşmenin, özneleşmenin de tarihidir. Bununla birlikte Aydınlanma tarihi, ilkelin, geri(ci)liğin, çağdışının, fosil olanın, tarihin dışına atılanın, ötekinin de tarihidir. Protestanlaşma–Aydınlanma sürecinde oluşan modern metafizikle beraber sadece yeni bir bilim, yeni bir din, yeni bir ahlâk, yeni bir Tanrı anlayışı değil aynı zamanda yeni […]
Bilgi Bir Tanımlama mı Yoksa Okuma mıdır?
Bilgiyi insânî varoluşun bir özelliği hatta insan olmayı gerçekleştirdiğimiz bir hadise olarak nitelendirilebiliriz. Bu husus bilginin üretim yoluyla hem insânîleşme faaliyetini sürdürdüğüne hem de kendi sorularını üreterek bilgi ağını genişleteceğine işaret eder. Başka bir ifadeyle bilgi, insanın varoluşta nitelemeler/sıfatlamalar/ayırt etmeler yapabildiği bir faaliyete diğer taraftan bunları bir beceri haline getirerek varoluşuna katabildiği, yani varlık olarak […]
Müphemliğin Şiddeti
Başkalarının aşkıyla başlıyor hayatımız bakıp başkasının başkayla kurduğu bağlantıya aşka dair diyoruz ilk anı bu olmalı […] Başkalarının aşkıyla başlıyor hayatımız başkalarının düşünceleriyle değil. —İsmet Özel, Sebeb–i Telif Cemil Meriç, Türk aydınının doğuya olan husumetine rağmen zaman zaman vakitsizce gelen doğu iştiyakını şu şekilde izah eder: Şark düşmanı intelijansiyamızın, Şarklı bir hakîme karşı beslediği […]
Nebiler neyi bilirler?
Başlıktaki sorunun cevabını tam olarak vermeye çalışmak Nebi olmayanların yetkinliklerini aşar. Nebilerin bildiklerini ya da kendilerine bildirileni bize açtıklarında, cehdederek iletileni anlayabilir veya tecrübemizdeki karşılığını görebiliriz fakat söz konusu bilgiyi ihata edebileceğimizi söyleyemeyiz. Öte yandan bu soruya, basitçe “Nebiler nerede olduğumuzu bilirler” diyerek cevap verebiliriz. Bahsi geçen “Nerede?” sorusu ile kast edilen uzay – zamanda […]
el-Mevâkıf fî ilmi’l-kelâm
İkinci Mersad: Bilginin Tarifi Bilginin tarifi hakkında üç görüş vardır. Birinci görüş şudur: Bilgi zorunludur. İmam Râzî, iki gerekçeden ötürü bu görüşü tercih etmiştir. Birincisi şudur: Her insanın varlığına dair bilgisi zorunludur. Bu bilgi özel bir bilgidir ve mutlak bilgi, bu özel bilginin bir parçasıdır. Parçayı bilmek, bütünü bilmeyi önceler. Zorunludan önce olan ise zorunlu […]
Açık Oturum: Bilgi
Çitil: Sevgili arkadaşlar bu bizim dokuzuncu sayımız geçen sayımız üniversite ile ilgiliydi şimdi bilgiyle ilgili bir araya geldik. Fazlıoğlu: Üniversitenin içine giriyoruz aslında. Çitil: Üniversitenin içine giriyoruz. Sonra bilimle devam edeceğiz üniversitede ne yapıldığına da ayrıca odaklanacağız. Fazlıoğlu: Üniversitede ne yapıldığına, aynı zamanda ne yapılmadığına; ve dahi yapılmaması gerekene… Çitil: Şimdi açılışı madem bana yaptırdınız […]