İnsan Ötesi/Sonrası Çağda “İnsan”

Nazife Şişman

Nazife Şişman



İnsanlığı bir kıyamet senaryosunun eşiğine getiren pandemi süreci pek çok sorgulamayı beraberinde getirdi. Sosyal medyada tartışılan, karşısındaki iki ‘İbrahimî dinin’ temsilcisine, Budist rahibe sus işareti yapan hemşire görseli, metafiziği tamamen reddeden ve sorunu “tıbbî/bilimsel” çerçeveyle sınırlayan bir yaklaşımı ifade etse de covid 19, tıbba imanın sınandığı bir tartışmaya da zemin teşkil etti. Pek çok hastalığın tedavisini bulan, son yüz yılda ortalama ömrün neredeyse iki katına çıkmasını sağlayan modern tıp teknolojisi, küçücük bir virüs karşısında yenilmişti. Hızla geliştirilen aşı ile iman tazelendi ama insan bedeni hâlâ ölümlü idi; modern tıp sağlıklı ve uzun ömür vaadini kısmen gerçekleştirmişse de ölümü yenememişti. Biyolojik bedenin ölümlülüğünün henüz aşılamaması gerçeğine rağmen, Elon Musk’ın, muhtemelen dünya dışında dijital bir yaşam imkânı için bütün servetini seferber ettiğine dair popüler bilim haberleri bir nebze teselli ediyordu, hayal kırıklığı yaşayan modern bilim bağlılarını.

Bu süreçte daha önceleri büyük oranda jeologların ve beşerî bilimlerde uzmanlaşmış akademisyenlerin söz dağarcığı ile sınırlı olan “antroposen”1 kavramı da popülerlik kazandı. Karantina günlerinde akarsular berraklaşmış, toprak yeşermiş, kuşların cıvıltısı duyulur olmuş, bazı bölgelerde geyikler şehrin sokaklarına kadar sokulmuştu. İnsanın kendini geri çektiği, diğer canlılara/varlıklara alan açtığı bir dünyanın güzelliği görülünce, yeryüzünün yaşanabilir özelliğini devam ettirmesi için insan merkezlilikten çıkılması gerektiği fikri daha yüksek sesle dile getirilmeye başlandı. Mevcut tarihsel durumu “post–human” (insan–sonrası) olarak tanımlayanlar, iklim değişikliği, nüfus artışı, hava kirliliği başta olmak üzere dünyanın bugünkü durumundan modernitenin inşa ettiği “human”ı sorumlu tutuyor, yeryüzünün ve insanın akıbeti için insan olmayan fâilleri de (yeryüzünü, bitki, hayvan ve robotları) dikkate almanın zorunluluğunu vurguluyorlar.2




Makalenin devamını okumak için Abone Olun