Hayat Görüşü ve Âlem Tasavvuru Olarak Dünya

İhsan Fazlıoğlu

İhsan Fazlıoğlu



“İnsan ‘Yer–yüzü’nde doğar ama Dünya(sın)da yaşar” demiştik daha önceki Teklif yazılarımızda. Bu geçişin anlamı, nasıllığı, değeri, vb. hakkında düşünmüş; akıl ve bilgiyle irtibatını göstermiş; dünyanın temeddün, tarih, medeniyet, vb. şekillerde farklı olarak adlandırılabileceği üzerinde durmuştuk. Bu yazıda dünya kavramının bir ad olarak kullanıldığında delâlet ettiği, kendinde, tekli ve çoklu anlamlarını ya da bir nitelik olarak istihdam edildiğinde kazandığı yan–anlamları dikkate almayacağız. Modern/çağdaş ilişkisel metafiziklerin temel kavramlara ilişkin içeriksiz bütünleyici regülatif(düzenleyici) kullanımlarını da göz önünde bulundurmayacağız. Daha çok en genel mânâsıyla bir sahne olarak ne tür bir çanak içinde kurulduğu hakkında düşüneceğiz. Ancak sahnenin, üzerinde kurulduğu Yer–yüzüyle maddî emân ilişkisi ve eklentileri konusunu, olmaz–ise–olmaz, bulmakla birlikte dikkate almayacağız.

“İnsan, akıl ve bilgiyle Kâinâtı Âleme; Yeryüzünü de Dünyaya dönüştürür.” Bunun derin nedeni, mekân ve zaman sahnesindeki bulunuşun insan nezdinde ürettiği müphemiyetin, sınırsızlığın, sonsuzluğun, kısaca belirsizliğin sebep olduğu korku, kaygı, ürperti, vb. hâllerin giderilmesi, sahnenin hem maddî emân hem de manevî îmân–ile emniyete alınıp yaşanılabilir kılınması; insanın ferd ve tür olarak muhâfazasının sağlanmasıdır. Bunun için insan, tarihî sürece bakıldığında, sahneyi, belirlemeyi, belirginleştirmeyi, belirgin kılmayı, vb. öncelikli uğraşısı hâline getirmiştir. Bel kökünün işâret, çentik, vb. anlamalara geldiği dikkate alındığında belirleme, belirginleştirme, belirgin kılma, gibi kelimelerin, içinde yaşanılan sahnenin hem maddî (çit çekmek, kale yapmak, vb.) hem de manevî (bilgi, değer, vb. üretmek) çentiklerle, işaretlerle, çentiklenmesi, işaretlenmesi olarak yorumlanabilir. İşaretleme, çentikleme, vb. süreçler, bir yönüyle, içinde yaşanılan sahnenin, emân ve imân için, nesneleştirilerek insana konu kılınması, adlandırılarak metafizikleştirilmesi olarak görülebilir.




Makalenin devamını okumak için Abone Olun