Üremeyi de Üretebilen İnsan

Esra Kartal Soysal

Esra Kartal Soysal



Cinsel üremenin başlangıcını dış ortama kaydıran ıvf’nin (halk arasındaki adıyla “tüp bebek”) ilk başarılı uygulaması 1978’te, şimdi 44 yaşında ve doğal yolla iki çocuğu olan Louise Brown’un doğumuyla gerçekleşir. Gebe kalamayan bir kadın ilk kez bir taşıyıcı anne yardımıyla 1985’te genetik yavrusuna kavuşur. 1996’da Dolly üreme amaçlı klonlama ile üretilir. İki kadının –birinin çekirdek diğerinin mitokondriyal– dna’sını ve bir erkeğin genetik özelliklerini taşıyan ilk “üç ebeveynli bebek” 2016’da dünyaya gelir. 2017’de çok daha büyük adımların habercisi ilk yapay rahim prototipi kuzular için geliştirilir. İlk defa soy hattına genetik olarak müdahale edilir ve Lulu ve Nana takma isimli ikiz bebekler 2018’de dünyaya gelir. 

İnsan, evvelemirde yumurtayla spermin hikâyesidir. Onun cinsellik ve üremeden daha fazla zaman ve enerji harcadığı bir tema hayal etmek beyhudedir. Evrimsel tarih sahnesinde üreme arzusu, biyolojik basınçlarla kültürel baskıların el ele vermişliği altında bugüne değin engel tanımaz bir oyun sergilemiştir. Çağdaş dünyada evrimin iki temel esasından biri olan üremenin elinin güçlenmesi, beraberinde bireysel ve toplumsal bazda Tanrı iradesine aykırı olma veya tanrıcılık oynama, doğal olmama, insan doğasını tahrif etme, insan onurunu zedeleme, öjenik ayrımcılıkları besleme, özerkliğe saygıyı ihlal etme, engelliliğe saygısızlık etme, metalaştırmaya ve araçsallaştırmaya açık olma, suistimale açık ve riskli olma, erişim ve adaletle ilgili eşitsizlikler sergileme gibi kategorilerde türlü etik çıkmazları ve çatışmaları getirmektedir. 

Üremenin kıdemine mukabil üreme devrimi yeni bir fenomendir. 200.000 yaşındaki homo sapiens, sadece 44 yıldır üremeye yardımcı bir yönteme sahiptir. ıvf, ıvg ve yapay rahim pozitif üreme devriminin niteliksel dönüşüm aşamalarını; pgd, yumurta-sperm veya embriyo bağışı, taşıyıcı annelik, tek veya üç ebeveynli çocuklar, tasarım bebek, pozitif öjeni, genetik geliştirme/düzenleme (crıspr), soy hattına yönelik genetik müdahale, üreme amaçlı klonlama ise devrimin niceliksel değişim parçalarını temsil eder.




Makalenin devamını okumak için Abone Olun