Fiziksel Gerçekliğin Bütüncül İzahı İçin Bir Ön Teklif: Fazlalıkçı Zuhûr Teorisi
İlâhî iradenin fiziksel evrendeki eserleri her yerde ve her şeyde görülür. Varlık anlamının kendisini gösterdiği her birlik ve bütünlük anı, yaratıcı faaliyetin indirgenemez izini taşır. Bu izlerin kendisini gösterme biçimi fazlalıklar şeklindedir. Burada fazlalık (=ziyâde) tabirini Helenistik indirgemeciliğe karşı İbn Sînâ’nın geliştirdiği ve bütünün daima parçalarından fazla, fazla olanın da kendisinden oluştuğu şeylerden farklı olduğunu […]
İnsan ve Gerçek(çi)liğin Varoluşsal Vasatı
İnsan olmak bakımından insan, özsel varoluşu itibarıyla herhangi sistematik bir felsefî–bilimsel eğitim prosedüründen geçmeden de –yani pre–teorik bir vasatta– kendisine gerçeklik, varlık, mutlak ve doğruluk gibi meselelerle alakalı sorular sormaya kabil bir var–olan gibi gözüküyor. Gerçekliğin neliği, mahiyeti ve bilinebilirliği gibi bir soru kümesi bu bağlamda temel varlık soruları arasında yer almaktadır. Muhtelif “gerçekliklerle” karşılaşmada […]
Transhümanizm ve Gerçeklik: O mo karado
Transhümanizm insanın sınırlılığından hoşlanmaz. Fark edileceği üzere hoşlanma bir duygu ifadesidir. Transhümanizm bir duygudan yola çıkıp bir düşünce üretme çabasıdır. Ne var ki hangi düşünce ekolü başlangıçta bir duygudan neşet etmez? Hatta söz konusu olan bir duygular manzumesidir. Mesela transhümanizm aynı zamanda insanın sınırlılığına öfke de duymaz mı? Peki onun karşısında sergilenen muhafazakâr yönelimlerin insanın […]
Varlığın Evi Hangi Dildir?
Freud’un bilinçdışına insanın ruhsal aygıtının işleyişinde birincil bir yer vermesi, yalnızca psikanalizi apayrı bir psikoloji ekolü olarak kurmakla kalmamış, aynı zamanda psikiyatrinin ondan sonraki gelişiminde içinden kolayca çıkılması mümkün olmayan bilinç–bilinçdışı kutupsallığının temellerini de atmıştır. Tüm bilginin kaynağı olarak bireyin bilinçli düşüncesini gören, bireyin farkına varmadığı zihinsel süreçlerin olduğunu yadsıyan Kartezyen bakış, her zaman meselâ […]
Görüntü ve Gerçeklik
Aynaların egemen olduğu bir dünyada yaşar modern insan. Sabah aynaya bakarak başlar güne… Aynada baktığı ve gördüğü kendisi değildir. Çünkü kendilik kaybolmuştur modern çağda. Onun yerini kendilik görüntüsü almıştır, ben gösterisi, nesi bilinmeyen özne… Aynaya bakar her sabah, her daim ve aynadaki kendisini kendi yaparak devam eder yaşamın akışında. Ayna bir ekrandır artık, temsil bağlamı […]
Gerçeklik ve İzafiyet Teorisi
Newton’un kütle çekim yasasını ortaya koyduğu 1687 yılından başlayan mekanik araştırmalarının, daha genel ifadesi ile Klasik Mekaniğin doruk noktası olması ve Kuantum Mekaniği ile aynı teorik zeminde bir araya gelmemesi açısından modern fiziğin dik yamaçlarından birini teşkil eden Genel İzafiyet Teorisi ne hakkındadır? Düşünce tarihinin ilk dönemlerinden beri tartışılan ve araştırılan uzay ve zaman hakkında […]
“Gerçeği, Tamamıyla Gerçeği, Sadece Gerçeği…”
Edebiyat tarihinde genelde alafranga züppeyle özdeşleşmiş Felâtun tipiyle hatırlanan Ahmet Mithat son zamanlarda özellikle Müşahedât ve Karı Koca Masalı’yla başka bir gözle değerlendirilir. Bunlardan ilkinde yazılan romanı kahramanlarıyla tartışan, buna göre romanı düzenleyen ve yaşayan bir Ahmet Mithat’ı da roman kahramanı olarak buluruz. Bu haliyle Müşahedât yazarını arayan roman olarak vaktinden evvel gelmiş postmodernist anlatı […]
İçinde Nebî’nin Var Olduğu Gerçeklik Nasıl Tasavvur Edilebilir?
Felsefe tarihinin belki de en önemli yarılması Platon ile Aristoteles’in gerçeklik anlayışlarında karşımıza çıkar. Varlık hissî olandan bağımsız idealarla mı yoksa ancak hissî olana gömülü küllîlerle mi özdeş kılınmalıdır? Asıl birey idea mıdır, hissî alanda var olan ya da en nihayetinde hissî alandaki hareketin devamının garantörü olan cevher midir? Platon Sofist diyaloğunda varlık üzerine yürütülen […]
İçinde Nebî’nin Var Olduğu Gerçeklik Nasıl Tasavvur Edilebilir?
Felsefe tarihinin belki de en önemli yarılması Platon ile Aristoteles’in gerçeklik anlayışlarında karşımıza çıkar. Varlık hissî olandan bağımsız idealarla mı yoksa ancak hissî olana gömülü küllîlerle mi özdeş kılınmalıdır? Asıl birey idea mıdır, hissî alanda var olan ya da en nihayetinde hissî alandaki hareketin devamının garantörü olan cevher midir? Platon Sofist diyaloğunda varlık üzerine yürütülen […]